آموزش پیشرفته ایجاد و پیکربندی فایل‌سیستم در لینوکس پرینت

## 📂 آموزش پیشرفته ایجاد و پیکربندی فایل‌سیستم در لینوکس

ایجاد و پیکربندی حرفه‌ای فایل‌سیستم‌ها در لینوکس نقش مهمی در عملکرد، پایداری و امنیت سیستم دارد. در این راهنما با دستورات پیشرفته برای ساخت، مانت، تنظیمات mount پیشرفته، مدیریت journal، و بهینه‌سازی فایل‌سیستم‌ها آشنا می‌شوید.

---

## 1️⃣ ساخت پارتیشن و فایل‌سیستم

### 💠 گام ۱: ساخت پارتیشن با `fdisk` یا `parted`

```bash
sudo fdisk /dev/sdb
```

یا برای GPT:

```bash
sudo parted /dev/sdb
```

سپس یک پارتیشن جدید ایجاد کنید و ذخیره کنید.

---

### 💠 گام ۲: ساخت فایل‌سیستم (مثلاً ext4)

```bash
sudo mkfs.ext4 -L data_partition /dev/sdb1
```

برخی فایل‌سیستم‌های دیگر:

```bash
sudo mkfs.xfs /dev/sdb1
sudo mkfs.btrfs /dev/sdb1
```

---

## 2️⃣ مانت خودکار با `fstab`

ویرایش فایل:

```bash
sudo nano /etc/fstab
```

افزودن ورودی مانند:

```
UUID=xxxx-xxxx /mnt/data ext4 defaults,noatime 0 2
```

### ✳️ نکات mount:

* `noatime` → بهبود عملکرد با غیرفعال کردن ثبت زمان دسترسی
* `nodev`, `nosuid`, `noexec` → افزایش امنیت
* `compress=zstd` → در btrfs برای فشرده‌سازی خودکار

---

## 3️⃣ بررسی و مدیریت ویژگی‌های ext4

### 🔍 بررسی ویژگی‌ها:

```bash
sudo tune2fs -l /dev/sdb1
```

### ✏️ تغییر حجم reserve برای روت:

```bash
sudo tune2fs -m 0 /dev/sdb1
```

### 🔧 غیرفعال کردن journal (با احتیاط):

```bash
sudo tune2fs -O ^has_journal /dev/sdb1
```

> ⚠️ توصیه نمی‌شود مگر در شرایط خاص

---

## 4️⃣ بهینه‌سازی mount با systemd

ایجاد فایل مانت پویا:

```bash
sudo nano /etc/systemd/system/mnt-data.mount
```

محتوا:

```
[Unit]
Description=Mount data disk

[Mount]
What=/dev/sdb1
Where=/mnt/data
Type=ext4
Options=defaults,noatime

[Install]
WantedBy=multi-user.target
```

فعال‌سازی:

```bash
sudo systemctl enable mnt-data.mount
sudo systemctl start mnt-data.mount
```

---

## 5️⃣ Snapshot و Subvolume در Btrfs

### 📌 ایجاد subvolume:

```bash
sudo btrfs subvolume create /mnt/data/@snapshots
```

### 📸 ایجاد snapshot:

```bash
sudo btrfs subvolume snapshot /mnt/data/@ /mnt/data/@snapshots/snap-01
```

---

## 6️⃣ ابزارهای بررسی و رفع خطا

* **fsck** (برای ext2/ext3/ext4):

```bash
sudo fsck -f /dev/sdb1
```

* **xfs\_repair** (برای XFS):

```bash
sudo xfs_repair /dev/sdb1
```

* **btrfs check** (برای Btrfs):

```bash
sudo btrfs check /dev/sdb1
```

---

## 7️⃣ ابزارهای بررسی عملکرد فایل‌سیستم

* `iotop` → نظارت بر I/O دیسک
* `iostat` → آمار لحظه‌ای از عملکرد دیسک
* `filefrag` → بررسی میزان تکه‌تکه شدن فایل‌ها

---

## 🔐 امنیت فایل‌سیستم

| تکنیک | توضیح |
| --------------------------- | ------------------------------- |
| mount با `noexec`, `nosuid` | جلوگیری از اجرای کدهای مخرب |
| رمزنگاری پارتیشن‌ها با LUKS | افزایش امنیت داده‌ها |
| تنظیمات `chattr`, `lsattr` | جلوگیری از تغییر یا حذف فایل‌ها |

---

## 🎯 جمع‌بندی

درک عمیق فایل‌سیستم‌ها و توانایی پیکربندی دقیق آن‌ها، ابزار قدرتمندی برای مدیران سیستم محسوب می‌شود. با بهره‌گیری از ابزارهایی مانند `tune2fs`, `systemd`, `btrfs`, و تنظیمات mount، می‌توانید هم کارایی و هم امنیت سیستم‌ خود را بهبود دهید.